Dzisiaj mija siedem lat od jednego z najbardziej kontrowersyjnych i upolitycznionych wydarzeń najnowszej historii w Polsce. Pomijając to, co wydarzyło się potem, katastrofa w Smoleńsku była jednym z najtragiczniejszych wydarzeń polskiej polityki. Gdy około godziny 9.00 rano półtora kilometra od pasa lądowania w Smoleńsku doszło do katastrofy, w wyniku której w jednej chwili zginęło 96 osób, w tym wielu ważnych polityków. Wśród osób, które leciały uczcić pamięć ofiar katyńskich znajdował się też prezydent Lech Kaczyński z żoną Marią.
Pierwszym reporterem, który poinformował o katastrofie tupolewa, którym leciał Lech Kaczyński, był Wiktor Bater. Po siedmiu latach opowiedział Wirtualnej Polsce, co zobaczył docierając jako jedna z pierwszych osób na miejsce katastrofy.
10 kwietnia czekaliśmy na prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Od rana byłem z operatorem na cmentarzu w Katyniu, gdzie miał się pojawić Lech Kaczyński. Staliśmy w kolejce po herbatę, którą rozdawali harcerze. Trwały przygotowania do rozpoczęcia uroczystości i powitania prezydenta - wspomina Barter. Wszyscy na niego czekali. O 8:45 zadzwonił do mnie jeden z dyplomatów z polskiego MSZ, który był w delegacji oczekującej na naszą delegację na lotnisku Siewiernyj w Smoleńsku. Powiedział tylko: "Wiktor, jeżeli czekasz na prezydenta, to się nie doczekasz. Samolot miał jakąś awarię, coś się stało, ale o nic mnie nie pytaj. Oddzwonię".
Wszystko było normalnie. Nikt jeszcze nic nie wiedział. Podszedłem do pani konsul z ambasady w Moskwie. Była zszokowana moimi informacjami. Poleciła, bym zadzwonił do jednego z dyplomatów, którzy są w Smoleńsku na lotnisku. Zrobiłem to przy niej. Gdy odebrał, usłyszałem tylko krzyki, przekleństwa. Ten mężczyzna biegł i krzyczał: nie dzwoń do mnie! Wtedy byłem już pewien, że stało się coś nieodwracalnego. Tak wytrawny dyplomata nie zachowywałby się w ten sposób, gdyby chodziło o zwykłą awarię. W tym czasie moja koleżanka rozmawiała z funkcjonariuszami BOR. Nagle jeden z nich odebrał telefon, odsunął ją na bok. Wszyscy oficerowie się zebrali i pobiegli do samochodu. Jeden z nich pokazał dziennikarce Reutersa kciuk skierowany w dół.
Bater wspomina, że już pierwsze doniesienia z miejsca zdarzenia nie pozostawiały wątpliwości, że nikt nie przeżył katastrofy. Nie prowadzono nawet akcji ratunkowej.
Wsiedliśmy do samochodu. Wiedzieliśmy, że jadą na lotnisko. Zadzwoniłem do redakcji Polsat News w Warszawie. Przekazałem relację przez telefon, że doszło do bliżej nieokreślonej awarii i będziemy zbierać informacje. Po chwili oddzwonił mój przyjaciel z lotniska, z którym rozmawiałem na samym początku. Powiedział jedno zdanie: "Wiktor, nie ma co zbierać. Samolot się rozbił". Prowadziłem samochód i nie mogłem z nim rozmawiać, przekazałem telefon koleżance. Dyplomata powiedział jej, że samolot jest kompletnie roztrzaskany, wokół są porozwalane szczątki. Chwilę później z taką relacją na żywo wszedłem na antenę telewizji.
Podjechaliśmy do bramy lotniska. To obiekt wojskowy i nie można wjechać bez zezwolenia. Akurat od strony pasa startowego nadjeżdżał sznur karetek pogotowia. Poczekaliśmy aż wyjadą i szybko przejechałem przez otwarty szlaban. Mój operator wtedy powiedział: "Jadą bez sygnałów, to oznacza, że nie ma akcji ratunkowej, że wszyscy zginęli". Wjechaliśmy na wojskowy teren i dojechaliśmy do miejsca, gdzie kończy się droga, a 50 metrów dalej jest pas startowy.
Była taka mgła, że nie widziałem pasa startowego, który był kilkadziesiąt metrów od nas. Tam był totalny chaos. Biegający w panice, amoku polscy dyplomaci i funkcjonariusze rosyjskiej służby bezpieczeństwa. Rosjanie z ogromną agresją zaczęli przeganiać nas z lotniska. Jeden z naszych konsuli poprosił, bym nie zaogniał sytuacji, żebyśmy odjechali, bo nie wiadomo, co się będzie działo, mogą nas aresztować. Wtedy podeszło dwóch funkcjonariuszy FSB. Kazali natychmiast odjechać. Jeden z nich poprosił mnie o papierosa. Poczęstowałem go, emocje trochę opadły i przyznał, że doszło do katastrofy. Wyjaśnił mi też, jak objechać lotnisko i dojechać tam, gdzie rozbił się samolot.
Reporter wspomina też reakcje polskich polityków, a zwłaszcza Jarosława Kaczyńskiego, który przybył na miejsce katastrofy. Najdziwniej zachowywał się jednak Antoni Macierewicz, który... wpadł w histerię i bał się, że zostanie zamordowany przez snajpera.
Polscy politycy byli w ogromnym szoku. Nie dawało się z nikim normalnie porozmawiać. Poruszali się jak zombie. Widać było, że prezes Kaczyński jest w fatalnym stanie i najprawdopodobniej na silnych lekach, co w tej sytuacji było naturalne. Po tym jak zidentyfikował ciało brata, przyszedł do pobliskiego hotelu na herbatę. Poproszono nas, żebyśmy nie zadawali żadnych pytań i by nie robić zbliżeń twarzy Jarosława Kaczyńskiego. Wszyscy dziennikarze posłuchali.
Wiem z relacji polskich dyplomatów, którzy opiekowali się polskimi politykami, że Antoni Macierewicz spanikowany krzyczał, że Rosjanie ich wszystkich wymordują. Chciał natychmiast wracać do Polski. Delegacja zjadła jednak obiad i dopiero odjechała specjalnym pociągiem do Warszawy. Jedna z osób opowiadała mi później, że minister Macierewicz w pociągu kazał zablokować wszystkie drzwi, pozamykać okna i zaciągnąć zasłony, by uniknąć strzałów snajperów.